Coğrafya kaderdir sözünün kime ait olduğu sizi çok şaşırtacak! İngilizcesi bile çok aranan o söz

İktisat ve Sosyoloji biliminin öncülerinden biri kabul edilen İbn-i Haldun’a ait olduğu düşünülen “Coğrafya kaderdir” sözünü duymayanımız yoktur. Peki bu söz gerçekten İbn-i Haldun’a mı aittir, yoksa başka bir yazara mı? Bu haberimizde “Coğrafya kaderdir” sözünün gerçekte kime ait olduğunu, kim tarafından ne zaman ve ne için söylendiğini açıklayacağız…

Türkiye’de çoğu vatandaş “coğrafya kaderdir” sözünü bir ortamda mutlaka söylemiştir.

Bu sözü azim ve gayret gerektiren bir işte, hiçbir gayret göstermeden sorumluluğumuzun tümünü coğrafyanın ve kaderin üzerine atmak için kullanmışızdır.

Şahsi sorumluluklarımızdan kaçmak için adeta bir kaçış rampası olarak kullandığımız coğrafya kaderdir sözünü kim ne amaçla ne maksatla ne zaman ve nasıl söylemiş gelin hep birlikte inceleyelim.

COĞRAFYA KADERDİR SÖZÜ KİME AİTTİR?

“Coğrafya kaderdir,” sözünü herkes 14. asırda yaşamış, Tunuslu alim İbn-i Haldun’a ait olduğunu sanır fakat bu sözü ilk Türk şair, romancı, deneme yazarı, edebiyat tarihçisi Ahmet Hamdi Tanpınar söylemiştir.

COĞRAFYA KADERDİR SÖZÜ NEREDE, NEDEN SÖYLENDİ?

Tanpınar’ın “Savaş ve Barış Hakkında Düşünceler” başlıklı, 16 Mayıs 1945 yılında “Ülkü Dergisi”nde yayımlanan denemesinde “Savaş ve Barış Hakkında Düşünceler” başlıklı denemesinde dile getirmiştir.

Tanpınar, Avrupa’da savaşın bitişini anlattığı denemesinde; “savaşın bitmesi barışın gelmesi anlamına gelmez, savaşın bitmesi sadece hummanın bitmesidir, barışın yolu uzundur, barış da en az savaş kadar güç bir iştir, fedakârlık gerektirir.

Savaş, silahın zaferiyle bitti, barış; “aklın, temiz duygunun” zaferiyle kazanılabilir. Savaşta kazanan yoktur. Şimdi insanlığın geldiği yer katiyen savaş öncesinin yeri değildir.

Savaştan önce yapılan edebiyata bakın, zamanı anlamamış aydının ne demek olduğunu görürsünüz” dedikten sonra;

“Coğrafya bir kaderdir. Bu demektir ki bunun gereklerini kabul etmek, ona ayak uydurmak şartıyla onunla iyi kötü uzlaşılabilir.

Fakat bu şartları büsbütün unutanlar için perişanlık mukadderdir.

Almanya öyle bir coğrafyada yaşıyordu ki bu millette uyanacak herhangi bir saldırganlık arzusu ister istemez karşısına Avrupa milletlerini çıkaracaktı.

Almanya için yapılacak şey, onları bir arıza gibi değil, ihmali doğru olmayan bir realite gibi tanımaktı.” demiştir.

COĞRAFYA KADERDİR SÖZÜNÜN HİKAYESİ

Tanpınar’a göre; Nazi Almanya’sı, Avrupa coğrafyasındaki kendi “kaderine” razı olmadığı için savaşta en büyük yenilgiyi almıştır.

Ortaya çıkan bu tabloya göre, Tanpınar gibi birikimli, bir başkasının sözünü, fikrini kendi fikri veya görüşüymüş gibi sunmasını düşünmek doğru da değildir, etik de değildir.

Çünkü “coğrafya kaderdir” cümlesi şayet kendisine ait olmasaydı mutlaka bunu tırnak işaretiyle, dip not düşerek kaynağını belirtir, fikrini desteklemek için İbn-i Haldun’un ismini de zikrederdi.

Demek ki “coğrafya kaderdir” sözünü ilk dile getiren, söyleyen büyük alim İbn-i Haldun değil, usta yazarımız Ahmet Hamdi Tanpınar’dır.

KULLANICILARIN FARKLI YORUMLAMALARI

Herkesin ağzına sosyal medyadan dolanan bu cümlenin birbirinden farklı durumlar için kullanıldığını görüyoruz.  İşte, onlardan örnekler…