İran’da geçici cumhurbaşkanı Muhammed Muhbir oldu! Kabine toplandı

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, helikopterlerinin kaza yapması sonucu hayatını kaybetti. Şimdiyse gözler, Reisi’nin yerine kimin geleceğinde. Muhafazakar kanadın en güçlü ismi olarak görülen İbrahim Reisi'den sonra kimin Cumhurbaşkanı olacağı merak ediliyor.

İran Cumhurbaşkanı Reisi hayatını kaybetti.

İran, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin ve Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan bulunduğu helikopter, zorlu hava koşulları nedeniyle Doğu Azerbaycan eyaletinde dağlık arazide düştü.

Kaza, yerel saatle 15.30 sularında, cumhurbaşkanının baraj açılış törenine katılmak üzere sınır bölgesini ziyaret etmesinden kısa bir süre sonra yaşandı.

İRAN UÇAK KAZASINDA KURTULAN OLMADI

Tahran’ın yaklaşık 600 kilometre (375 mil) kuzeybatısında, Azerbaycan sınırında bulunan Culfa kenti yakınlarında meydana gelen kazada İranlı yetkililer helikopterde bulunanların kazada hayatını kaybettiğini açıkladı.

Uçakta aynı zamanda İran Dışişleri Bakanı Hossein Amir Abdullahian, İran’ın Doğu Azerbaycan eyaletinin valisi, diğer yetkililer ve korumalar da bulunuyordu.

Kazada kurtulan olmadı. Dünya İran’da neler yaşanacağını merak ediyor.

İRAN’DA YENİ CUMHURBAŞKANI KİM OLACAK?

İran cumhurbaşkanı, İran Anayasası’na göre dinî liderden sonraki en yüksek siyasi makam olarak geçiyor.

İran’da Cumhurbaşkanı dört yıllığına genel oy ile seçilir ve en fazla iki dönem üst üste seçilebilme hakkına sahiptir.

Ancak İran’da Cumhurbaşkanı kim seçilirse seçilsin, iktidar asıl olarak dini lider Ayetullah Ali Hamaney’in elinde kalmaya devam edecek.

2021’de göreve gelen İran İslam Cumhuriyeti’nin son cumhurbaşkanı Reisi, İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’in de halefi olarak görülüyordu.

Muhafazakar kanadın en güçlü ismi olarak görülen İbrahim Reisi’den sonra kimin Cumhurbaşkanı olacağı merak ediliyor. Peki, İran’da görevdeki cumhurbaşkanı ölünce ne yapılıyor?

İran Anayasası’nın 131. maddesi cumhurbaşkanının vefatı durumunda nasıl bir yol izleneceğini izah ediyor.

Söz konusu madde şöyle;

CUMHURBAŞKANI YARDIMCISI VEKALETEN GÖREVİ DEVRALACAK

“Cumhurbaşkanının vefatı, azli, istifası, yokluğu veya iki aydan fazla süren hastalığı durumunda, Cumhurbaşkanı’nın yetkilerini Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Rehberin onayıyla devralır.

Meclis Başkanı, Yargı Erki Başkanı ve Cumhurbaşkanı Yardımcısından oluşan bir konsey, en geç 50 gün içinde yeni bir Cumhurbaşkanı seçilmesini sağlamakla yükümlüdür.”

Bu madde bize İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı2nın vekaleten cumhurbaşkanlığı görevini devralacağını söylüyor.

Bu kapsamda Cumhurbaşkanı Reisi’nin Yardımcısı Muhammed Muhbir, vekaleten görevi devralacak.

İRAN’I SEÇİM BEKLİYOR

İran’da en geç 50 gün içinde yeni cumhurbaşkanı seçilecek.

Meclis Başkanı, Yargı Erki Başkanı ve Cumhurbaşkanı Yardımcısından oluşan bir konsey seçimi gerçekleştirecek.

GEÇİCİ CUMHURBAŞKANI MUHAMMED MUHBİR KİMDİR?

Muhbir, 1 Eylül 1955’te dünyaya geldi. Reisi 2021’de cumhurbaşkanı seçildiğinde 1. Cumhurbaşkanı Yardımcısı oldu, hâlen de bu görevi yürütüyor.

Kendisi İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’e yakın bir isim olarak biliniyor.

Reuters’a göre Muhbir, ekim ayında Rusya’nın başkenti Moskova’yı ziyaret edip Rus ordusuna daha fazla insansız hava aracı göndermeyi kabul eden İranlı yetkililerden biri.

Muhbir, aynı zamanda İran’ın dini lideri Hamaney’e bağlı bir yatırım fonu olan Setad’ın da başkanı olarak görev yapıyordu.

Muhbir, 2010 yılında Avrupa Birliği tarafından nükleer veya balistik füze faaliyetlerine karıştığı iddiasıyla yaptırım uygulanan kişi ve kuruluşlar listesine eklendi ve 2 yıl sonra bu listeden çıkarıldı.

Muhbir, Meclis Başkanı ve Yargı Erki Başkanı ile birlikte cumhurbaşkanının ölümünden sonraki 50 gün içerisinde yeni bir cumhurbaşkanlığı seçimi düzenlemeden sorumlu üç kişilik konseyin bir parçası olacak.

İRAN CUMHURBAŞKANININ SAHİP OLMASI GEREKEN ÖZELLİKLER

İran İslam Cumhuriyeti yeni cumhurbaşkanını seçecek. İran’da Cumhurbaşkanı 4 yılda bir seçiliyor.

Siyasi yelpazede temel olarak muhafazakar ve reformist olmak üzere iki karşıt düşüncenin hakim olduğu İran’da cumhurbaşkanlığına aday olan kişilerin şu niteliklere sahip olması zorunludur;

İran asıllı ve İran vatandaşı olmak.
Yönetim ve tedbire sahip olmak.
İyi geçmişe, emanet ve takvaya sahip olmak.
İran İslam Cumhuriyeti Esaslarına ve Resmî Mezhebe (Şii Mezhebine) inanan ve ona ait olan kişi olmak.

İRAN’IN BAŞI KİM?

İran’ın başı ve en yüksek siyasi ve dini otoritesi, yüce lideridir.

Anayasaya göre, İran’da hükümetin iktidarı, dini liderin gözetimi altında görev yapan yasama organı, yargı ve yürütme yetkisine sahip olur.

Mevcut yüce lider Ali Hamaney, kararnameler yayınlar ve ekonomi, çevre, dış politika, eğitim, ulusal planlama ve İran’daki diğer her şey hakkında nihai kararlar verme yetkisine hakimdir.

Ali Hamaney, Savunma, İstihbarat ve Dışişleri bakanlıklarının yanı sıra Bilim Bakanlığı gibi diğer bakanlıkları da doğrudan seçiyor.

İran dinî lideri ise  aynı zamanda İran’ın dinî liderini denetlemek, seçmek ve görevden almakla görevli tek devlet organı olan Uzmanlar Meclisi tarafından seçilir.